Το αφιέρωμα «γνωρίζοντας τους τόπους με το όνομα “Καραβάς”» παρουσιάστηκε σε πέντε αυτοτελή μέρη στην εφημερίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά «Το Γεφύρι», από τον Ιανουάριο έως τον Άυγουστο του 2016.

Ο Καραβάς της Σπάρτης παρουσιάζει τις «συνονόματές» του περιοχές από τα Κύθηρα ως την Κύπρο και πάλι πίσω σε Πειραιά, Μάνη και… Σέριφο, σε ένα αφιέρωμα που κυριαρχεί πολύ το νερό και ενίοτε τα εσπεριδοειδή.

Καραβάς κατεχόμενος στη μαρτυρική Κύπρο, «φούρνιαρης» στα Κύθηρα, «πέτρινος» στη Μάνη, «ποδοσφαιρικός» στον Πειραιά κι ονειρικός στη Σέριφο! Ανοίξτε, λοιπόν, τους χάρτες, αναζητήστε τους «τόπους με το όνομα “Καραβάς”» κι αφήστε το νου να ταξιδέψει…

Ο Καραβάς είναι κατεχόμενη κωμόπολη της Κύπρου και ανεξάρτητος δήμος από το 1884. Βρίσκεται στην Επαρχία της Κερύνειας, κοντά στην αρχαία Λάπηθο. Πιστεύεται ότι το χωριό δημιουργήθηκε τον 7o αιώνα όταν κατά τις αραβικές επιδρομές εγκαταλείφθηκε η Λάπηθος και κάτοικοί της μετοίκησαν στα ορεινά της περιοχής.

Η ονομασία Καραβάς, αναφέρεται για πρώτη φορά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (16ος - 19ος αιώνας) και κατά την παράδοση ονομάστηκε έτσι γιατί περιλάμβανε λιμάνι όπου κατασκευά-ζονταν καράβια. Κατ άλλους γιατί σ αυτόν ζούσε ένας πλοίαρχος με το όνομα Καρά-Αββάς, από το όνομα του οποίου και ονομάστηκε Καραβάς.

Ποια όμως η ιστορική φύτρα τούτου του τόπου; Σύμφωνα με το Στράβωνα, λίγο μετά τον Τρωικό πόλεμο ο Πράξανδρος και οι Λάκωνες από την Πελοπόννησο έκτισαν στην περιοχή αυτή την αρχαία Λάπηθο, η οποία εξελίχθηκε σε βασίλειο της περιοχής και γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια. Τόση λάμψη, πλούτο και ομορφιά είχε τούτο το βασίλειο που οι Βυζαντινοί το ονόμασαν «ΛΑΜΠΟΥΣΑ». Πράγματι η Λάμπουσα έλαμπε από χρυσάφι και πλούτο και γι αυτό και απετέλεσε την πρώτη πρωτεύουσα της επαρχίας και έδρα των διαφόρων επισκόπων Λαμπούσης, με πρώτο επίσκοπο τον Άγιο Ευλάλιο του οποίου το εκκλησάκι σώζεται κοντά στα ερείπια της αρχαίας Λάμπουσας, τα γνωστά «Καταλύματα».

Κατά τον 7ον αιώνα, τούτο το λαμπρό βασίλειο έφτασε στο τέλος του, χάνοντας κάθε παλιά του δόξα και πλούτο. Από τη μια οι Άραβες επιδρομείς κατέστρεψαν και λεηλάτησαν τον τόπο και τους ανθρώπους και από την άλλη η ορμή του Εγκέλαδου, δεν άφησε τίποτε όρθιο, παρά μόνο ανάγκασαν τους κατοίκους να μετακινηθούν από τα παράλια ψηλότερα στο βουνό, σχηματίζοντας έτσι τις δίδυμες κωμοπόλεις Καραβά και Λαπήθου και τα μικρά χωριουδάκια Μότιδες, Φτέρυχα, Παλιόσοφο και Ελιά.

Το 1821 έφτασε στον Καραβά ο Κωνσταντίνος Κανάρης για να πάρει προμήθειες για τον αγώνα. Μια παράδοση αναφέρει, πως φεύγοντας, πήγαν μαζί του και πολλοί κάτοικοι του χωριού για να αποφύγουν τις σφαγές των Τούρκων. Μερικοί εξ αυτών έφτασαν στο νησί των Κυθήρων, όπου εκεί έφτιαξαν ένα οικισμό με την ονομασία της γενέτειρας τους, Καραβάς.

Σήμερα την ιστορία του τόπου αναμφισβήτητα μαρτυρούν τα αρχαία ερείπια της Λάμπουσας τα γνωστά «Καταλύματά», που διασώζονται κοντά στο λιμανάκι του Καραβά και τα αρχαία ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή όπως κοσμήματα, ασημένιοι δίσκοι κ.α. μερικοί από τους οποίους ευρίσκονται στο μουσείο της Νέας Υόρκης.

Από πολύ νωρίς το 1884, ο Καραβάς ανακηρύχθηκε σε Δήμο. Και τούτο χάρης στην οικονομική άνθιση του χωριού και το ανοιχτό πνεύμα που διέκρινε τους φιλοπρόοδους Καραβιώτες. Το μεγαλόπρεπο Δημοτικό Μέγαρο Καραβά κτίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1950 στη λεωφόρο Πραξάνδρου, οδός όπου βρισκόταν και η αγορά.

Οι κάτοικοι του Καραβά λόγω της εξαιρετικής γεωγραφικής θέσης του χωριού είχαν την άνεση και την ευκαιρία να ασχοληθούν

με διάφορα επαγγέλματα. Αρκετοί κάτοικοι ασχολούνταν με το ψάρεμα με κέντρο τους το γραφικό ψαρολίμανο του Καραβά κοντά στη μονή της Αχειροποιήτου, άλλοι με την κτηνοτροφία, το εμπόριο και τις οικοδομικές εργασίες. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι Καραβιώτες ασχολούνταν με τη καλλιέργεια του λεμονιού, προϊόν για το οποίο ήταν γνωστός ο Καραβάς εντός κι εκτός Κύπρου.

Από το 1951, μάλιστα, καθιέρωσαν το γνωστό «ΧΟΡΟ ΤΟΥ ΛΕΜΟΝΙΟΥ», μια ετήσια γιορτή λεμονιού, κατά την οποία, τα ζευγάρια συγκρατώντας το λεμόνι ανάμεσα στα μέτωπά τους χορεύουν στον εναλλασσόμενο ρυθμό της μουσικής.

Πριν το 1974 λειτουργούσαν στον Καραβά δύο Δημοτικά σχολεία. Στην περιοχή ανθούσε η λαϊκή τέχνη και η χειροτεχνία όπως αγγειοπλαστική, ξυλογλυπτική, υφαντική κ.α., ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης πανάρχαιας και ζωντανής παράδοσης που κουβαλούσαν μαζί τους οι Καραβιώτες. Τα τελευταία χρόνια πριν την εισβολή άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός προσφέροντας στους επισκέπτες ένα πλούσιο συνδυασμό φυσικής ομορφιάς αλλά και πολιτιστικής παράδοσης.

Δυστυχώς η εισβολή των Τούρκων το 1974 ήρθε να διακόψει βίαια ιστορία χιλιάδων χρόνων και να διασκορπίσει τους 4,000 νομίμους κατοίκους της κωμόπολης σε όλη την ελεύθερη Κύπρο και σε χώρες του εξωτερικού. Στον Καραβά υπήρχαν τρεις ενοριακές εκκλησίες και 14 παρεκκλήσια. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου (1843-1854), αφού βεβηλώθηκε, σήμερα έχει εγκαταλειφθεί, όπως και αυτός της Αγίας Ειρήνης (1804). Ο εντυπωσιακός ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας (1906-1917) έχει μετατραπεί σε μουσουλμανικό τέμενος.

Στα δημοτικά όρια του Καραβά, στην περιοχή της αρχαίας Λάμπουσας, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι της Αχειροποιήτου (6ος, 11ος αι.), ο ναός του Αγίου Ευλαλίου (6ος-7ος, 15ος αι.) και το λαξευτό ναΰδριο του Αγίου Ευλαμπίου, που μαρτυρούν το πλουσιότατο παρελθόν της περιοχής, ενώ σήμερα είναι απροσπέλαστα, αφού βρίσκονται σε περιοχή υπό παράνομη τουρκική στρατιωτική κατοχή.

* Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για τον Καραβά Κύπρου στην ιστοσελίδα του Δήμου Καραβά: www.karavas.org.cy

Ο Καραβάς βρίσκεται 24 χιλιόμετρα από την Χώρα των Κυθήρων, στο βόρειο τμήμα του νησιού, σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το κεφαλοχώρι του Τσιρίγου, τον Ποταμό. Είναι ένα γραφικό χωριό που αποτελείται από πολλούς οικισμούς κτισμένους αμφιθεατρικά σε χαμηλούς λόφους. Άρχισε να κατοικείται συστηματικά στα τέλη του 18ου αιώνα και άκμασε κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Θεωρείτε ένα από τα ωραιότερα στο νησί κι έχει αρκετά παραδοσιακά σπίτια αρχιτεκτονικής με επιρροές από την Πελοπόννησο. Η παράδοση λέει ότι κατοικήθηκε από Έλληνες Κύπριους, οι οποίοι κατάγονταν από τον Καραβά της Κερύνειας, κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης όταν κάτοικοι της Κύπρου φοβήθηκαν τις σφαγές από τους Τούρκους κι έφευγαν από τη Μεγαλόνησο.

Είναι χτισμένος μέσα σε μία καταπράσινη ρεματιά με πλούσια βλάστηση και με κύρια καλλιέργεια την ελιά, καθώς και εσπεριδοειδή. Υπάρχουν επίσης πολλές πηγές που αναβλύζουν δροσερό νερό˙ από τις πιο φημισμένες είναι η πηγή του Αμήρ Αλή, η Πορτοκαλιά, το Κεραμάρι και η πηγή των Μαγγάνων. Η πηγή της Πορτοκαλιάς πήρε το όνομά της από μία πορτοκαλιά, που σύμφωνα με την παράδοση έκανε εκατό χιλιάδες πορτοκάλια, η οποία, όμως, όπως λέγεται, ξεράθηκε πριν μερικές δεκαετίες από βαρύ χειμώνα!

Οι Κάτοικοι του Καραβά έχουν αναπτύξει πλούσια συλλογική δραστηριότητα. Ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος, η «ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ» (που πήρε το όνομά του από το ομώνυμο «ιερό» δέντρο του χωριού), κάθε χρόνο διοργανώνει κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (κυρίως τον Αύγουστο) μεγάλο παραδοσιακό χορό και αθλητικές δραστηριότητες στα πέριξ του χωριού. Στην είσοδο του Καραβά (από τον Ποταμό) βρίσκεται η μεγαλοπρεπής Αψίδα κατασκευασμένη από δωρεές ευεργετών. Με δωρεές κατασκευάστηκαν επίσης η Πατρίκια Γεωργική Σχολή και το Δημοτικό Σχολείο.

Το χωριό έχει τρεις όμορφες εκκλησίες, του Αγίου Χαραλάμπους (ενοριακή), της Παναγίας Δέσποινας και του Αγίου Προκοπίου. Στο κέντρο του χωριού κοντά στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους βρίσκεται και το μοναδικό Καφενείο του χωριού, το οποίο ο επισκέπτης μπορεί να βρει ακολουθώ-ντας τις ταμπέλες στα γραφικά σοκάκια. Το παραδοσιακό καφενείο-μπακάλικο ανήκει στον 85χρνο Παναγιώτη Βερνάδο και τη σύζυγό του, που διατηρώντας το κρατούν ζωντανό το χωριό και την ιστορία του, καθώς αφηγούνται στους επισκέπτες ιστορίες από το παρελθόν του Καραβά, τότε που το χωριό άκμαζε και οι ντόπιοι κι οι ευεργέτες δημιουργούσαν στον τόπο τους. Σήμερα στον Καραβά οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λιγοστοί (σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 129 μόνιμους κατοίκους) και το χωριό εμφανίζει σημάδια εγκατάλειψης.

Περίπου 3 χιλιόμετρα από τον Καραβά απέχει ο παραθαλάσσιος οικισμός της Πλατειάς Άμμου. Επίσης, στην είσοδο του χωριού (από την Αγία Πελαγία) βρίσκεται ο διάσημος φούρνος «Το Αρτοποιείο του Καραβά». Το κτήριο της οικογένειας Κορωναίου λειτουργούσε από το 1932 και για 32 χρόνια ως ελαιοτριβείο, ενώ σήμερα έχει μετατραπεί σε φούρνο-μουσείο, διατηρώντας σε άριστη κατάσταση τα παλιά μηχανήματα. Εκεί παρασκευάζονται τα φημισμένα παραδοσιακά λαδοπαξίμαδα του Καραβά, καθώς επίσης, και άλλα είδη παξιμαδιών, σπιτικά βουτήματα, ροζέδες, αμυγδαλωτά, λαδό-ψωμο, μελόψωμο, τσιριγώτικα κουλούρια με κανέλα και ζάχαρη!

Ο Καραβάς είναι οικισμός που ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Κούνου της Δημοτικής Ενότητας Οιτύλου του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Έχει υψόμετρο 175 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ο Καραβάς αποτελεί έναν μικρό παραδοσιακό πετρόκτιστο οικισμό της Μάνης. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από τον Κούνο, ενώ απέχει περίπου 50 χιλιό-μετρα από το Γύθειο, έδρα του Δήμου Ανατολικής Μάνης.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και των επίσημων στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ, ο Καραβάς έχει σήμερα μόνον τέσσερεις μόνιμους κατοίκους. Παρατηρείται, επίσης, μία ραγδαία μείωση του πληθυσμού του οικισμού την τελευταία 20ετία, όπως προκύπτει από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Το 1991 ο οικισμός φέρεται να είχε 30 μόνιμους κατοίκους, ενώ ύστερα από την απογραφή του 2001 οι μόνιμοι Καραβιώτες είχαν μειωθεί στους 21...

Ιστορικά στοιχεία:

Στις 31 Αυγούστου 1912, με διάταγμα του Βασιλέα Γεωργίου Α΄ καταργήθηκαν όλοι οι Δήμοι του Νομού Λακωνίας, με εξαίρεση το Δήμο Σπάρτης ως πρωτεύουσα του Νομού. Με το εν λόγω διάταγμα ιδρύθηκαν Κοινότητες από συνοικισμούς που διέθεταν τουλάχιστον 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, ή υπήρξαν έδρα Δήμου κατά το παρελθόν. Έτσι, ο μανιάτικος Καραβάς εντάχθηκε στην Κοινότητα Κούνου, στην οποία συμπεριλήφθηκαν επίσης οι οικισμοί: Σταυρί, Λάχος, Κήρια, Καλόπυργος, Αγία Κυριακή, Δρύ, Έληα, Κηπούλα, Παγγιά και Τροχάλακας και το κεφαλοχώρι Κούνος. 

Ο Καραβάς είναι συνοικία που βρίσκεται κοντά στις περιοχές της Κοκκινιάς (Νίκαια), του Κορυδαλλού και του Αγ. Ιωάννη Ρέντη στον Πειραιά. Μάλιστα, υπάρχει και δρόμος με την ονομασία «οδός Καραβά», ο οποίος διέρχεται την Νίκαια και τον Κορυδαλλό.

Στην περιοχή του Καραβά υπάρχουν δύο Ενορίες, εκείνες της Αγίας Μαρίνας και των Αγίων Αναργύρων. Ο Ι.Ν. Αγίας Μαρίνης Καραβά Πειραιώς εμφανίζεται μετά τον πόλεμο του 1940 να υπάρχει ως παρεκκλήσι (ξύλινη παράγκα), ενώ στην πορεία συμπληρώνεται ως μικρός ναός κατασκευασμένος από πέτρα και ξύλο. Στις 31 Ιουλίου 1953, με Βασιλικό διάταγμα, ο ναός γίνεται ενοριακός και ιδρύεται ξεχωριστή Ενορία στην περιοχή αυτή. Παράλληλα, δωρίζεται από παρακείμενους κατοίκους της περιοχής οικόπεδο, προς την βορεινή πλευρά του, όπου, λίγα χρόνια αργότερα, ανοικοδομήθηκε το παρεκκλήσι του Αγίου Στυλιανού (εγκ. 1962). Πάνω σε αυτό το παρεκκλήσι χτίστηκε ο σημερινός Ι.Ν. της Αγ. Μαρίνας, ο οποίος εγκαινιάστηκε από τον τότε Μητροπολίτη Πειραιώς κ.κ. Καλλίνικο το 1979. (πηγή: imp.gr)

Το καμάρι, ωστόσο, των κατοίκων της περιοχής είναι ο Αθλητικός Όμιλος Καραβά, η ποδοσφαιρική ομάδα που για εννέα δεκαετίες δραστηριοποιείται αγωνιζόμενη σε ερασιτεχνικό επίπεδο στις διοργανώσεις της ΕΠΣ Πειραιώς. Ο Α.Ο. Καραβά έχει «παλμό» 89 ετών, καθώς ιδρύθηκε το 1927. Αγωνίζεται με μπλέ (γαλάζιο) και άσπρο χρώμα στις φανέλες. Ιδρυτική ονομασία του σωματείου ήταν «Αθλητική Ένωσις Καραβά», που, όμως, άλλαξε στη σημερινή του ονομασία το 1969 κατόπιν πιέσεων της Δικτατορίας! Προσωπικότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ιστορία του «Καραβά» είναι ο Γρηγόρης Βαλαβάνης, ο οποίος υπήρξε για πάνω από 50 χρόνια Πρόεδρος και στυλοβάτης της ομάδας. Ο Α.Ο.Κ. έχει, σήμερα, ως έδρα το γήπεδο «Σταύρος Μελισσουργός» στου Ρέντη˙ όμως αντιμετωπίζει γηπεδικό ζήτημα καθώς δεν υπάρχει κατάλληλο γήπεδο για να φιλοξενήσει τις προπονήσεις της ομάδας.

Μεταξύ των κατορθωμάτων του Α.Ο.Κ. είναι πως έχει αναδείξει σπουδαίους ποδοσφαιριστές στο πειραϊκό ποδόσφαιρο. Έχει, επίσης, αγωνιστεί κατά το παρελθόν και με αντίπαλο τον μεγάλο Ολυμπιακό! Το αποκορύφωμα, ωστόσο, της ιστορίας των κυανόλευκων είναι πως έχουν καταφέρει τρεις φορές να κάνουν την υπέρβαση, ανεβαίνοντας 3 κατηγορίες συνε-χόμενα, από την Γ στην Α!

Πριν από μία πενταετία, ο Α.Ο. Καραβά βίωσε την δυσκολότερη περίοδο της Ιστορίας του, καθώς όχι μόνο υποβιβάσθηκε στην Γ΄ Κατηγορία Πειραιά, αλλά έφτασε ένα βήμα πριν να παραδώσει τη σφραγίδα του, οδηγούμενος σε οριστική διάλυση. Σήμερα, η ομάδα του «Καραβά» αγωνίζεται στην Α Κατηγορία Πειραιά. Μάλιστα, την σεζόν 2015-2016 πραγματοποίησε μία εντυπω-σιακή πορεία στο πρωτάθλημα τερματίζοντας στην τρίτη θέση του βαθμολογικού πίνακα.

Ο Αθλητικός Όμιλος Καραβά τιμήθηκε τον Ιανουάριο του 2016 από την Unesco Πειραιώς και Νήσων για τα 88 χρόνια συνεχής παρουσίας και προσφοράς στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο του Πειραιά. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί πως την ποδοσφαιρική σεζόν 2016-2017 οι ιθύνοντες της ομάδας ετοιμάζουν επετειακές δραστηριότητες για να εορτάσουν τα 90 χρόνια από την ίδρυση του Α.Ο.Κ.

* Ευχαριστούμε τον παλαίμαχο ποδοσφαιριστή και νυν Αντιπρόεδρο του Α.Ο. Καραβά κ. Βαγγέλη Βρεκούση για το πληροφοριακό υλικό που παρείχε για τη σύνταξη του παρόντος αφιερώματος.

Η Σέριφος είναι νησί του Αιγαίου Πελάγους που ανήκει στο σύμπ-λεγμα των Κυκλάδων. Στη βόρεια πλευρά του νησιού βρίσκεται ο όρμος του Καραβά και η ομώνυμη παραλία του νησιού.

Η παραλία του Καραβά (ή αλλιώς Κάραβος) έχει μεγάλη βοτσαλωτή ακτή, χωρίς σκιά! Η ακτή της διαθέτει υπέροχο βραχώδη βυθο, ιδανικό για βουτιές και καταδύσεις.

Η εν λόγω παραλία έχει δύσκολη πρόσβαση και αυτή γίνεται μόνο με τα πόδια. Για να την προσεγγίσετε υπάρχουν δύο τρόποι ακολουθώντας το μονοπάτι Συκαμιά – παραλία Καραβά – Αγία Θέκλα:

Α] θα πρέπει να περπατήσετε περίπου 90 λεπτά στο μονοπάτι που ξεκινά από τη Συκαμιά και κατευθύνετε δυτικά, προς την Αγία Θέκλα.

Β] εναλλακτικά, μπορείτε να ακολουθήσετε ανάποδα το μονοπάτι, ξεκινώντας από την Αγία Θέκλα, περπατώντας 70 περίπου λεπτά. Ωστόσο, η επιστοροφή είναι πιο δύσκολη λόγω μεγάλης υψομετρικής διαφοράς.

Η απόσταση της παραλίας του Καραβά από τη χώρα της Σερίφου είναι 10 χιλιόμετρα, από το Λιβάδι 14,5 χιλιόμετρα και από λιμάνι 9,7 χιλιόμετρα.